یکی از شاخص های ایمنی که در اجرای عملیات هات تپ بسیار باید مورد توجه قرار بگیرد، شاخص های زیست محیطی و شرایط اکولوژیک حاکم بر محل انجام کار است. در بسیاری از مجتمع های صنعتی، خصوصاً مجتمع های پالایشگاهی و پتروشیمی و به ویژه صنایع ذوب و صنایع سنگین نظیر فولاد و ذوب آهن، املاح و مواد شیمیایی و گرد و غبار حاضر در محل می تواند آسیب هایی به نیروی کار و نیز روند اجرای عملیات هات تپ وارد کند. برای پیشگیری از بروز چنین رویدادهایی باید نسبت به شاخص های زیست محیطی محل اجرای عملیات هات تپ حساسیت به خرج داد. این امر از دو لحاظ دارای اهمیت است:
- وجود برخی گازها و مواد شیمیایی منتشر در محل می تواند بر سلامت و ایمنی نیروی کار مجری هات تپ آسیب وارد کند. بسته به نوع مواد شیمیایی و خطراتی که دارند، این آسیب ها می توانند کوتاه مدت و قابل درمان، میان مدت و دارای عوارض و دراز مدت و صعب العلاج باشند. چه بسا برخی گازهای متصاعد در محیط حتی بتوانند به قیمت جان نیروی انسانی تمام شوند. در این شرایط اجرای عملیات هات تپ توصیه نمی شود یا با اتخاذ تدابیر ایمنی ویژه مجاز خواهد بود.
- همجنین برخی مواد و سیاسلات، و نیز گازها و مواد شیمیایی می توانند در معرض حرارت مستعد بروز احتراق و آسیب به خود عملیات شوند. از آن جا که اجرای عملیات هات تپ جزو فرایندهای کار گرم محسوب می شود، ممکن است در نتیجه واکنش این مواد با حرارت های ناشی از کار گرم انشعاب گیری، شاهد رویدادهایی نظیر احتراق، اشتعال و حتی انفجار باشیم. در این دست شرایط بهتر است تمامی تدابیر لازم جهت جلوگیری از بروز این دست حوادث اتخاذ شود، و اگر راهکاریی برای رفع و پیشگیری از مساله نیز وجود نداشت، باید از انجام کار امتناع کرد.
یکی از بهترین روش ها برای پیشگیری از سوانح ایمنی از این دست استفاده از الگوهای MSDS برای شناسایی مواد شیمایی حاکم در محیط و برآورد میزان خطرات و آسیب های آن است. این اصطلاح مخفف Material Safety Data Sheet به معنی جدول داده های ایمنی مواد است. برای اجرای عملیات هات تپ باید پیش از آغاز به کار در محیط حاضر شد و با استفاده از تجهیزات مورد نیاز مواد و گازهای منتشر در محیط را شناسایی کرده و غلظت آن ها را مورد بررسی قرار داد. سپس می توانیم به جداول و برگه های MSDS هر یک از این مواد رجوع کرده و اطلاعات مورد نیاز در خصوص شان را کسب کنیم. فرم MSDS حاوی اطلاعات زیادی می باشد که عمده ترین شان به شرح زیر است:
- مشخصات ماده شامل نام آن، سازنده آن
- ماهیت ماده به لحاظ شیمیایی و فیزیکی. به این معنا که ماده مذکور ترکیبی از کدام مواد اولیه است و هر یک چه خصیصه هایی می توانند داشته باشند. از این حیث می توان واکنش پذیری ماده در مقابل دمای بالای ناشی از کار گرم، نقطه ذوب یا جوش، خصایص انفجاری و مواردی از این دست را شناسایی کرده و بر حسب آن ها تدابیر ویژه را اتخاذ کرد. همچنین راهکارهای شناسایی میزان غلطت و تراکم آن نیز از این ویژگی ها قابل دریافت است. ممکن است پیش از اجرای عملیات هات تپ و در زمان تست و بازرسی، غلظت مواد زیاد نباشد اما در حین عملیات و اجرای کار گرم به یکباره به هر دلیلی افزایش یافته باشد. مجری کار باید در این خصوص آگاهی داشته باشد تا بتواند در مواقعی که غلظت ماده بالاست نیز ابزارهای ایمنی، چه تجهیزات فنی و چه تحهیزات حفاظت سلامت شخصی را یه همراه داشته باشد.
- از دیگر آیتم هایی که در جدول MSDS درح می شود میزان و نوع خطر سیال یا ماده شیمیایی است که در محیط منتشر است. برای مثال برخی مواد بر دستگاه تنفسی اثر منفی می گذارند و چه بسا در صورت حساسیت شخص، بر او آثار درازمدت و جبران ناپذیر باقی بگذارند. برخی مواد عوارض پوستی بهع همراه دارند و می توانند باعث سوزش پوست یا نفوذ به مجاری آن و ایجاد زخم ها و سایر آسیب ها به پوست شوند. حین اجرای عملیات هات تپ، تمرکز نیروی کار چنان متوجه فرایند است که شاید موجه این آثار، حتی اگر محسوس نیز باشند، نشوند. از این رو بهتر است که پیش از آغاز کار نسبت به این موارد آگاهی لازم حاصل شده باشد.
برخی مواد شیمیایی استعداد ایجاد احتراق در واکنش با حرارت ناشی از کار گرم را دارند. در خصوص این دست مواد نیز باید تدابیر لازم اندیشیده شود. در غیر این صورت نه تنها نیروی انسانی بلکه خود عملیات هات تپ و چه بسا کلیه تجهیزات و فرایندهای مجتمع صنعتی در معرض خطر قرار گیرند و به این ترتیب خسارات فراوانی متوجه مجموعه شود.
- دیگر آیتمی که در جدول های msds مورد توجه قرار می گیرد کمک های اولیه به افرادی است که در نتیجه مجاورت با این مواد دچار آسیب شده اند. اصل بر این است که پیش از اجرای عملیات هات تپ به منظور پیشگیری از هر گونه حادثه ای از این دست، اقدامات احتیاطی لازم انجام گیرد. اما در صورتی که به هر دلیلی اقدامات پیشگیرانه مثمر ثمر واقع نشد و مجریان کار گرم هات تپ در نتیجه مجاورت با این مواد دچار آسیب دیدند باید کمک های اولیه لازم در اسرع وقت به ایشان منتقل شود تا میزان و شدت آسیب های وارده به صفر یا حداقل خود برسد. اقدامات تنفسی، گوارشی، پوستی، توانبخشی و مواردی از این دست آیتم هایی هستند که باید در الگوهای MSDS هر کدام از مواد شیمیایی مندرج شده باشد و به این ترتیب نیروی کار از مواجهه ایجاد شده کمترین میزان آسیب را مبتلا شود.
موارد ذکر شده بخشی از مولفه هایی بود که در الگوهای جداول MSDS در خصوص مواد شیمیایی ذکر می شوند. برای اجرای عملیات هات تپ باید به این دست الگوها توجه ویژه داشت. کار گرم هات تپ در شرایط زنده و روی خطوط لوله ای انجام می شود که حاوی سیالات اغلب قابل احتراق انجام می شود. از این رو کوچک ترین غفلتی می تواند به قیمت جان نیروی انسانی و تحمیل خسارات قابل توجه به مجموعه تمام شود. از این رو عطف توجه به الگوها و راهنماهایی از این دست از الزامات پیشاعملیاتی در هات تپ و هر گونه کار گرم دیگر می باشد و باید بدان توجه داشت.